Fotoxornalistas impulsan unha carta aberta á cidadanía sobre as súas condicións de traballo
O Report.cat, medio dixital do Col·legi de Periodistes de Catalunya, publica hoxe unha carta aberta dos fotoxornalistas a la ciudadanía que, baixo o título Ou calidade ou nada, alerta das condicións de precariedade e despedimentos nas que exercen o seu traballo, así como da perda de poder de decisión das seccións de fotografía e da progresiva desaparición dos editores gráficos. A carta, impulsada polos profesionais cataláns, está perto xa das 600 adhesións.
Entre os asinantes encóntranse dous premios Pulitzer, dezaoito gañadores do WorldPressPhoto e varios fotógrafos de guerra recoñecidos, ademais de fotoxornalistas que traballan en grandes diarios, revistas, dixitais, axencias ou medios locais. A carta aposta por unha visión diferenciada, crítica, innovadora e creativa do fotógrafo, reivindica a importancia dunha prensa responsábel e defende un xornalismo independente e rigoroso que permita recuperar a credibilidade que perderon los medios de comunicación.
Texto íntegro da carta
Ou calidade ou nada
Carta aberta dos fotoperiodistas á cidadanía
Estes días pódese visitar unha nova edición do World Press Photo. As imaxes, impactantes e emotivas, conseguen cada ano que sexa a exposición máis visitada do Centro de Cultura Contemporánea de Barcelona. Con todo, a preocupante situación do fotoxornalismo no noso país non invita a ningún tipo de celebración.
Os fotógrafos sempre estamos na rúa, en contacto físico con calquera realidade, por iso nosas imaxes son a ferramenta máis directa para informar. Somos testemuñas do que acontece e, xa que logo, o primeiro factor de credibilidade do medio de comunicación. Unha responsabilidade, no entanto, que non se corresponde coas condicións nas que exercemos o noso traballo.
Paradoxalmente, o fotoxornalismo está fortemente cuestionado agora que a imaxe na sociedade ten máis forza que nunca. Só ao Facebook sóbense uns tres millóns de fotografías diarias, a maioría de consumo efémero. Na contorna dixital xa non é certo que unha imaxe vale máis que mil palabras. Unha boa imaxe, si. Por iso os fotoxornalistas temos que marcar diferenzas e situármonos como o auténtico valor engadido dentro dos medios. As boas imaxes interpelan ao espectador. Está estudado que os lectores o primeiro que ven son as fotografías, despois o titular e, finalmente, o texto. Primeiro observamos. Logo, lemos.
Con todo, é difícil publicar boas imaxes nas condicións actuais. A sinatura do fotógrafo debe ser garantía de profesionalidade e veracidade. En cambio, as seccións de fotografía cada vez teñen menos poder de decisión. Proba diso é a case desaparición dos editores gráficos -básicos para filtrar na sobreabundancia de imaxes e manter a calidade-, a precariedade crónica e os constantes despedimentos de profesionais, substituídos
por imaxes de procedencia dubidosa (por non dicir malintencionada) e cedidas con intencións publicitarias.
Unha situación que non é exclusiva do noso país. O fotógrafo Ryan Kelly, recentemente galardoado co Pulitzer, deixou a profesión, canso do estrés, os horarios extenuantes e uns salarios á baixa. Kelly é a punta do iceberg, porque hai unha chea de compañeiros que o están deixando.
Ante os importantes problemas financeiros, uns desorientados editores e directores toman decisións sen percorrido que afectan á calidade xornalística. Estase potenciando un xornalismo sen investigación, aliñado cos poderes económicos e que se afixo ás rodas de prensa sen preguntas. As empresas, preocupadas só por encher o rectángulo en branco dunha maquetación, están afacendo ao lector a unha información de baixa calidade cunha profusión de imaxes planas, sen lecturas profundas nin calidade estética, sen intención nin valor xornalístico, que atentan contra o dereito á información. Estamos, pois, no medio dun empobrecimiento informativo que, a longo prazo, págase. Porque o futuro do xornalismo depende da credibilidade dos contidos, que van da man da calidade. Credibilidade e calidade, dúas palabras clave.
O camiño a seguir atopámolo nos medios de referencia que apostaron polas reportaxes en profundidade, polo xornalismo de investigación e polo bo fotoxornalismo. Empresas que son conscientes do seu compromiso cos lectores, e estes correspóndenlles confiando neles. É a lección aprendida nos últimos anos: non serve calquera cousa.
Moitos editores do noso país, con todo, parecen que non o entenderon e seguen a pensar só coa conta de resultados a curto prazo. E, de paso, vulneran a súa responsabilidade social e a miúdo, tamén, o código deontolóxico. Dezasete anos atrás, Pepe Baeza, -que foi editor gráfico de El Periódico de Cataluña e redactor xefe de fotografía de La Vanguardia- finalizaba o seu libro Por una función crítica de la fotografía de prensa cunha reflexión plenamente vixente onde dicía que sen intelixencia, risco, debate profesional ou enfrontamentos aos poderosos, "a prensa, tal como aínda podemos imaxinala, morrerá lentamente, engolida polo interese, a banalidade e a indiferenza. O que lle ocorrerá á imaxe será o primeiro síntoma do que virá despois".
Fronte ao pensamento único e o bombardeo de imaxes triviais, hai que apostar pola visión diferenciada, crítica, innovadora e creativa do fotógrafo, con editores valentes que publiquen imaxes comprometidas. O presente e futuro da profesión pasa por propostas visuais que nos conviden a reflexionar sobre o mundo en que vivimos.
Por iso levantamos a voz antes de que un día os lectores se dean de conta de que os medios xa non teñen fotografías, senón simples manchas de cor que non lles achegan nada. E entón, o noso traballo xa non será unha proba palpable da realidade e o lector terá perdido o seu dereito á información de calidade.
Porque a fotografía non é tan só un reflexo do xornalismo, senón tamén da sociedade. Non reivindicamos un colectivo profesional máis, senón a importancia dunha prensa responsable. Por todo iso, invitámosvos a apostar por un xornalismo independente, rigoroso e que permita recuperar a credibilidade que perderon os medios. Nós témolo claro: ou calidade ou nada.
CPXG